کد مطلب:30064 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:116

عثمان بن حنیف












عثمان بن حُنَیف بن واهب انصاری اَوسی، برادر سهل بن حنیف، از صحابیان پیامبر خدا و از انصار است.[1] او در جنگ اُحد و جنگ های پس از آن، حضور داشت[2] و پس از رحلت پیامبر خدا، یكی از دوازده نفری است كه آشكارا نسبت به دگرگونی خلافت از مسیر حق، اعتراض كردند.[3].

عثمان بن حنیف به روزگار خلافت عمر، مسئولیت اندازه گیری زمین ها[4] و تعیین خراج[5] را به عهده داشت و به هنگام خلافت مولا علیه السلام فرماندار بصره بود.

در فتنه جمل، چون جملیان به بصره رسیدند، او در آغاز با آنان جنگید؛ امّا چون آتش بس برقرار گردید، فتنه آفرینان شبانه بدو یورش بردند و با كشتن نگاهبانان دار الحكومه، به عثمان بن حنیف، دست یافتند و او را شكنجه كرده، موهای صورت وی را كَندند.[6].

نامه علی علیه السلام به وی به هنگام حكومتش بر بصره، در اعتراض به حضور وی بر سرِ سفره ای رنگین،[7] از جمله اسناد شكوهمند حكومت علوی و گویای لزوم اجتناب والیان و مسئولان از خوشگذرانی، رفاه زدگی و دَمسازی با زراندوزان و فسادگستران است. عثمان به روزگار حاكمیت معاویه درگذشت.[8].

6595. امام علی علیه السلام - در نامه اش به عثمان بن حُنَیف انصاری كه كارگزارش در بصره بود و به او خبر رسیده بود كه وی به میهمانی مردمی از بصره دعوت شده و او به آن جا رفته است -:امّا بعد؛ ای پسر حنیف! به من خبر رسیده است كه فردی از جوانان بصره تو را به سفره ای خوانده و تو به آن جا شتافته ای، و خوردنی های رنگارنگ و نیكو برایت آماده و كاسه ها برایت آورده شده است.

گمان نمی كردم كه تو به میهمانی كسانی بروی كه نیازمندشان رانده و بی نیازشان خوانده شده باشد. پس نیك بنگر كه از طعام این دنیا چه می خوری. هرچه را كه حرام و حلالش را نمی دانی، بیرون انداز و آنچه را كه می دانی حلال است، تناول كن.

بدان كه هر پیروی، پیشوایی دارد كه به او اقتدا می كند و از نور علمش بهره می گیرد. آگاه باش كه پیشوای شما از دنیایش به دو جامه فرسوده، و از خوراكش به دو گِرده نان، بسنده كرده است. بدانید كه شما چنین نتوانید كرد؛ امّا مرا با پارسایی و كوشیدن و خویشتنداری و درستی، یاری دهید.[9].

ر. ك:ج 4، ص 167 (سیاست های اداری).

ج 5، ص 179 (اشغال بصره).

ج 9، ص 405 (غذای علی).









    1. سیر أعلام النبلاء:61/320/2، الاستیعاب:1788/151/3.
    2. اُسد الغابة:3577/571/3.
    3. الاحتجاج:11/198/1.
    4. تاریخ خلیفة بن خیّاط:106، تاریخ الطبری:144/4، سیر أعلام النبلاء:61/320/2.
    5. سیر أعلام النبلاء:61/320/2، الاستیعاب:1788/151/3.
    6. سیر أعلام النبلاء:61/322/2، تاریخ الطبری:464/4-469، مروج الذهب:367/2.
    7. نهج البلاغة:نامه 45.
    8. سیر أعلام النبلاء:61/322/2، الإصابة: 5451/372/4، تاریخ خلیفة بن خیّاط:172.
    9. نهج البلاغة:نامه 45، ربیع الأبرار:719/2.